LACRIMALit
Ηγέτες και διαχείριση κρίσεων στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία
2022-2025
Επιστημονικός Υπέυθυνος: Μελίνα Ταμιωλάκη, Τμήμα Φιλολογίας ΠΚ
Φορέας Υποδοχής: ΙΜΣ/ΙΤΕ
Συνεργαζόμενος φορέας: Πανεπιστήμιο Κρήτης
Η μελέτη του αρχαίου και του μεσαιωνικού κόσμου στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών χρονολογείται ήδη από την ίδρυσή του, με την πρωτοποριακή έρευνα του Γρηγόρη Σηφάκη στην κλασική φιλολογία που διεξήχθη τη δεκαετία του 1980. Βασιζόμενο σε αυτή την κληρονομιά και συμπληρώνοντας τα ερευνητικά πλεονεκτήματά του σε τομείς όπως η Οθωμανική ιστορία, η Μεσογειακή ιστορία και η ιστορία των πόλεων, το ΙΜΣ αποφάσισε να ενισχύσει τη μελέτη της αρχαιότητας και του Βυζαντίου προσκαλώντας συνεργαζόμενα μέλη ΔΕΠ και μεταδιδακτορικούς ερευνητές να διεξάγουν τα ερευνητικά τους προγράμματα μέσω του ΙΜΣ. Ως αποτέλεσμα αυτής της πρωτοβουλίας, ιδρύθηκε το 2019 ο Τομέας Αρχαίου και Βυζαντινού Κόσμου. Παρά την πρόσφατη ίδρυσή του, ο Τομέας έχει αναπτυχθεί δραματικά και καλύπτει επί του παρόντος πέντε βασικά ερευνητικά πεδία: αρχαία ιστορία, κλασική φιλολογία, αρχαία φιλοσοφία, προϊστορική αρχαιολογία και βυζαντινή αρχαιολογία. Κατά τη σύντομη ιστορία του, ο Τομέας έχει ήδη προσελκύσει τέσσερα χρηματοδοτούμενα ερευνητικά έργα και μια διεθνή ερευνητική συνεργασία:
Επιπλέον, ο Τομέας έχει διοργανώσει δύο διεθνή συνέδρια και πολλαπλά εργαστήρια και άλλες δραστηριότητες. Ο Τομέας επίσης περιλαμβάνει την ερευνητική ομάδα Νεολιθικές Συναντήσεις, οι συναντήσεις της οποίας έχουν ως στόχο την προώθηση του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ των ερευνητών που ασχολούνται με την μελέτη της Νεολιθικής περιόδου στην Ελλάδα.
Επιστημονικός Υπέυθυνος: Μελίνα Ταμιωλάκη, Τμήμα Φιλολογίας ΠΚ
Φορέας Υποδοχής: ΙΜΣ/ΙΤΕ
Συνεργαζόμενος φορέας: Πανεπιστήμιο Κρήτης
Επιστημονική Υπεύθυνη: Ειρήνη-Φωτεινή Βιλτανιώτη
Ημερομηνία έναρξης: 1 Ιανουαρίου 2022, ημερομηνίας λήξης: 31 Δεκεμβρίου 2024
Θεσμός φιλοξενίας: ΙΜΣ/ΙΤΕ
Επιστημονικός Υπέυθυνος: Νίκος Τσιβίκης
Συνεργαζόμενοι Φορείς: Πανεπιστήμιο Anadolu, Eskişehir και Εταιρεία Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών
Αντικείμενο του παρόντος έργου αποτελεί η ανάδειξη της ελληνικής ναυτικής κληρονομιάς με την δημιουργία τριών ναυτικών εκθέσεων με νέες τεχνολογίες στο Ίδρυμα Ευγενίδου.
Το Πρόγραμμα Αρχαιολογίας της Πόλης του Αμορίου είναι ένα διεπιστημονικό αρχαιολογικό ερευνητικό πρόγραμμα με στόχο την κατανόηση της πολεοδομικής εξέλιξης του οικισμού του Βυζαντινού Αμορίου και γενικότερα των κοινωνικών σχέσεων στη Πρωτοβυζαντινή και Μεσοβυζαντινή πόλη μέσω της μελέτης του δομημένου αστικού χώρου.
Οι ‘Νεολιθικές Συναντήσεις’ είναι μια ομάδα μελέτης και προώθησης της αρχαιολογίας της Νεολιθικής περιόδου στην Ελλάδα. Ως κύριος στόχος τίθεται η διαμόρφωση ενός πλαισίου διαλόγου και διαύλου επικοινωνίας, ανατροφοδότησης και επεξεργασίας ζητημάτων που άπτονται της σύγχρονης αρχαιολογικής έρευνας, μεθοδολογίας και θεωρίας με επίκεντρο τη σπουδή της Νεολιθικής Εποχής. Κοινό παρονομαστή των μελών της ομάδας συνιστά η προαγωγή και συνθετική κατανόηση της Νεολιθικής περιόδου στην Ελλάδα, εκ παραλλήλου με την κριτική εξέταση των νέων θεωριών και μεθοδολογικών προσεγγίσεων. Παράλληλα, η ομάδα στοχεύει στη συνδιαμόρφωση ενός πολυσυλλεκτικού πλαισίου προσέγγισης και ερμηνείας του παρελθόντος, το οποίο θα αξιοποιεί τα σύγχρονα ερευνητικά εργαλεία από τις θεωρητικές και θετικές επιστήμες. Μέσα στο πλαίσιο αυτών των συναντήσεων προσεγγίζονται ζητήματα εφαρμογής της αρχαιολογικής θεωρίας και μεθοδολογίας σκοπεύοντας στην ενημέρωση, εμπέδωση και εξέλιξη της τρέχουσας επιστημονικής γνώσης, αναγνωρίζοντας τα δεδομένα και τις ιδιαιτερότητες της περίπτωσης του Αιγαίου και της ευρύτερης ανατολικής Μεσογείου. Οι θεματικές ενότητες που θα συζητηθούν καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος της αρχαιολογικής θεωρίας και επιστήμης. Ενδεικτικά αναφέρεται η αρχαιολογία τοπίου, η οικιστική αρχαιολογία, η νεολιθικοποίηση, η αρχαιολογία του φύλου, τα δίκτυα μετακινήσεων/επαφών, οι όψεις της καθημερινής ζωής, η οικονομία, το φυσικό περιβάλλον και άλλα.
Οι Συναντήσεις πραγματοποιούνται από μια πολυσυλλεκτική ομάδα Μεταδιδακτορικών Ερευνητών που εξειδικεύονται σε διαφορετικά επιστημονικά πεδία, όπως η αρχαιολογία του χώρου, η γεωαρχαιολογία, η ζωοαρχαιολογία, η μελέτη οργανικών καταλοίπων, η μελέτη αρχαιολογικών καταλοίπων, όπως η κεραμική, η ειδωλοπλαστική, η αρχιτεκτονική και η εργαλειοτεχνία. Τα μέλη της Ομάδας προέρχονται και από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο της Κύπρου, το Wiener Laboratory for Archaeological Science, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, το Institute for Aegean Prehistory, το The Cyprus Institute, καθώς και το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Οι συναντήσεις υποστηρίζονται από το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών (ΙΤΕ) στο Ρέθυμνο, το οποίο παρέχει την ψηφιακή πλατφόρμα (zoom) για την πραγματοποίηση του συγκεκριμένου εγχειρήματος. Οι συναντήσεις δομούνται γύρω από επιλεγμένα αρχαιολογικά κείμενα, που άπτονται των προσδιορισμένων θεματικών ενοτήτων. Μελλοντικό στόχο αποτελεί η πρόσκληση ενός αναγνωρισμένου ειδικού επιστήμονα στο τέλος κάθε θεματικής ενότητας, καθιερώνοντας έτσι μια σειρά ετήσιων διαλέξεων γύρω από τη Νεολιθική περίοδο και τα σύγχρονα επιστημονικά και θεωρητικά εργαλεία προσέγγισής της.
Διεθνές συνέδριο
Η Κύρου Ανάβασις του Ξενοφώντα και η πρόσληψή της από την αρχαιότητα έως τους νεώτερους χρόνους
19-21 Οκτωβρίου 2018, Επιμελητήριο Ηρακλείου (Αίθουσα Καστελλάκη)
«Θάλαττα! Θάλαττα!», αναφώνησαν οι Έλληνες μισθοφόροι, όταν, επιστρέφοντας από τα βάθη της Περσικής αυτοκρατορίας, αντίκρισαν τη θάλασσα από τις παρυφές του όρους Θήχη. Είχαν ακολουθήσει τον Κύρο τον Νεώτερο στην εκστρατεία του εναντίον του αδελφού του, βασιλιά Αρταξέρξη· όμως ο Κύρος σκοτώθηκε στη μάχη στα Κούναξα, και έτσι οι Έλληνες βρέθηκαν να περιπλανιούνται στο εχθρικό έδαφος της Περσικής αυτοκρατορίας, μέχρι να κατορθώσουν, μετά από πολλές δυσκολίες, να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Ανάμεσα στους μισθοφόρους που ακολούθησαν τον Κύρο ήταν και ο Αθηναίος ιστορικός Ξενοφών, ο οποίος, στο έργο του Κύρου Ανάβασις, αφηγήθηκε με γλαφυρότητα τις περιπέτειες των Ελλήνων και το ταξίδι της επιστροφής τους.
Από την αρχαιότητα έως τους νεώτερους χρόνους η Κύρου Ανάβασις γοητεύει τους αναγνώστες της: ως λογοτεχνικό αριστούργημα (όπως το χαρακτήρισε ο Γίβων), ως πολιτική και ιδεολογική πρόταση, ως ιστορική συμβολή, ως ένα πρώτο δείγμα στρατιωτικής αυτοβιογραφίας. Το διεθνές συνέδριο με τίτλο Anabases in Antiquity and Beyond. Xenophon’s Anabasis and its Legacy έχει στόχο να αναδείξει τις ποικίλες ερμηνευτικές προσεγγίσεις που γεννά η Κύρου Ανάβασις, καθώς και να διερευνήσει την επιρροή που άσκησε στη μεταγενέστερη λογοτεχνία, πολιτική σκέψη, εικονογραφία, ακόμα και στον κινηματογράφο. Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στο Επιμελητήριο Ηρακλείου. Θα ξεκινήσει στις 19 Οκτωβρίου, ώρα 3.30 μ.μ. και θα διαρκέσει έως τις 21 Οκτωβρίου το απόγευμα. Θα συμμετάσχουν 22 επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Γλώσσα των εργασιών θα είναι η αγγλική.
Η εκδήλωση υποστηρίζεται από τον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) του Πανεπιστημίου Κρήτης και από την Περιφέρεια Κρήτης. Για το πρόγραμμα του συνεδρίου, μπορείτε να δείτε τον παρακάτω σύνδεσμο:
http://www.philology.uoc.gr/conferences/Xenophons_Anabasis_&_its_Legacy_2018/Programme.pdf