Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών

Κοινωνικές παράμετροι και επιπτώσεις του φαινομένου της ασθένειας: μια ιστορική προσέγγιση

Κοινωνικές παράμετροι και επιπτώσεις του φαινομένου της ασθένειας: μια ιστορική προσέγγιση

Στόχος του έργου ήταν η συγκέντρωση ιστορικών πληροφοριών σχετικών με το φαινόμενο της ασθένειας στην Κρήτη κατά την οθωμανική περίοδο, η οργάνωση αυτών των ιστορικών μαρτυριών σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων προσβάσιμη στην ακαδημαϊκή κοινότητα και το ευρύτερο κοινό, καθώς και η ιστορική επεξεργασία των παραπάνω πηγών. Το πρόγραμμα εκτελέστηκε στο πλαίσιο της Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας και του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας στο πλαίσιο της Συμφωνίας Συμβιβασμού μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της εταιρείας Siemens.

Επιστημονικός υπεύθυνος: Αντώνης Αναστασόπουλος

Ερευνητική ομάδα: Χρήστος Κυριακόπουλος, Πέτρος Καστρινάκης, Μαρία Τζουλάκη

Στόχος του έργου ήταν η συγκέντρωση ιστορικών πληροφοριών σχετικών με το φαινόμενο της ασθένειας στην Κρήτη κατά την οθωμανική περίοδο, η οργάνωση αυτών των ιστορικών μαρτυριών σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων προσβάσιμη στην ακαδημαϊκή κοινότητα και το ευρύτερο κοινό, καθώς και η ιστορική επεξεργασία των παραπάνω πηγών. Το πρόγραμμα εκτελέστηκε στο πλαίσιο της Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας και του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας στο πλαίσιο της Συμφωνίας Συμβιβασμού μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της εταιρείας Siemens.

Στο πλαίσιο του έργου εντοπίστηκε και οργανώθηκε για πρώτη φορά σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων πλήθος αρχειακών και άλλων μαρτυριών γύρω από το φαινόμενο της ασθένειας, τους θεσμούς υγείας και το ιατρικό επάγγελμα με σημείο αναφοράς την οθωμανική περίοδο της ιστορίας της Κρήτης (1645-1898) και έμφαση στο σημαντικό αστικό κέντρο που ήταν το Ηράκλειο.

Από την ηλεκτρονική βάση δεδομένων προκύπτει, από τη μια, η πάγια έγνοια του πληθυσμού της Κρήτης και των τοπικών αρχών για ζητήματα υγείας, έγνοια που γίνεται συστηματικότερη και αποτελεσματικότερη κατά τον 19ο αιώνα, και, από την άλλη, τα υπαρκτά όρια αυτής της έγνοιας στο επίπεδο και των επιστημονικών γνώσεων και των αντιλήψεων και νοοτροπιών και της οργάνωσης των θεσμών. Η συστηματική ιστορική ερμηνεία και ανάλυση των πληροφοριών που έχουν συγκεντρωθεί στη βάση δεδομένων έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό στη δημοσιευμένη ως σήμερα βιβλιογραφία. Στόχος της βάσης δεδομένων είναι να διευκολύνει τους ερευνητές και κάθε άλλο ενδιαφερόμενο στην περαιτέρω ιστορική επεξεργασία και συνθετική επανερμηνεία των διαθέσιμων μαρτυριών και άλλων πληροφοριών.


Προϊόντα του προγράμματος

  • ·Βάση δεδομένων http://healthincrete.ims.forth.gr/
    Η συλλογή δεδομένων έγινε με βάση τέσσερις άξονες: α) καταγραφή ασθενειών που έπληξαν τον πληθυσμό του Ηρακλείου και ευρύτερα της Κρήτης κατά την οθωμανική περίοδο, β) κοινωνική στάση απέναντι στην ασθένεια, γ) φορείς ιατρικών υπηρεσιών, δ) κρατική πολιτική στο πεδίο της υγείας. Οι εγγραφές της παρούσας βάσης δεδομένων προέκυψαν από την αποδελτίωση: α) οθωμανικών ιεροδικαστικών καταχωρίσεων, β) περιηγητικών κειμένων της οθωμανικής περιόδου, γ) σουλτανικών διαταγμάτων και άλλων εγγράφων της κεντρικής διοίκησης, δ) εφημερίδων του 19ου αιώνα και ε) δευτερογενούς βιβλιογραφίας.
  • Α. Αναστασόπουλος και Χ. Κυριακόπουλος, «Ασθένεια και θάνατος στην οθωμανική Κρήτη: σταθερές και μετασχηματισμοί στις κοινωνικές αντιλήψεις και την κρατική πολιτική», υπό δημοσίευση στα πρακτικά του 12ου Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου.
  • A. Anastasopoulos και Ch. Kyriakopoulos, "Treating Hernias in Ottoman Crete (c. 1670-1760): The Legal Imprint of a Medical Procedure", έχει εγκριθεί για δημοσίευση στο περιοδικό Social History of Medicine.

Ερευνητική Ομάδα

Αντώνης Αναστασόπουλος

Αντώνης Αναστασόπουλος

Αναπληρωτής Καθηγητής
Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Curriculum vitae
Πέτρος Καστρινάκης

Πέτρος Καστρινάκης

Υποψήφιος διδάκτωρ
Χρήστος Κυριακόπουλος

Χρήστος Κυριακόπουλος

Υποψήφιος διδάκτωρ
AEGREGIS