ΕΛΙΣΤΟΚΑΙΝΟ

Συντονιστής Ερευνητικής Ενότητας: Ανδρέας Λυμπεράτος

Ερευνητική Ομάδα: Μαρίνος Σαρηγιάννης, Δημήτριος Χαριτάτος

H Ερευνητική Ενότητα  με θέμα Αντιλήψεις του χρόνου και μηχανικά μέσα μέτρησής του στον ελληνικό χώρο 18^ος - 20^ος αιώνας αποτελεί μέρος του έργου ΕΛΙΣΤΟΚΑΙΝΟ, το οποίο εντάσσεται στο στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών. Το έργο αποσκοπεί σε μια διεπιστημονική συμβολή του ζητήματος της καινοτομίας στην Ελλάδα μελετώντας στη διαχρονία όψεις της ελληνικής εμπειρίας. Εξίσου βασικό στόχο αποτελεί η ανάδειξη και ανάλυση συγκεκριμένων κομβικών παραδειγμάτων από την ιστορία των νοοτροπιών, της επιστήμης, της οικονομίας και της τέχνης καθώς και των κοινωνικών προϋποθέσεων της επιτυχίας ή της αποτυχίας της επιχειρηματικής και τεχνολογικής καινοτομίας στην Ελλάδα.

Στόχοι

Η αντίληψη του χρόνου θεωρείται ένας σημαντικός δείκτης της εισόδου μιας κοινωνίας στη νεωτερικότητα. Η ερευνητική ενέργεια «Αντιλήψεις του χρόνου και μηχανικά μέσα μέτρησής του στον ελληνικό χώρο 18^ος - 20^ος αι.» έχει ως στόχο μια πρώτη χαρτογράφηση της ελληνικής εμπειρίας μετάβασης σε μια νεωτερική κουλτούρα του χρόνου. Πώς και πότε υποδέχεται η ελληνική κοινωνία τα μηχανικά ρολόγια (δημόσια ή ιδιωτικά) και ποια είναι τα κανάλια και οι φορείς αυτής της τεχνολογικής και πολιτισμικής μεταφοράς; Σε ποια κοινωνικά περιβάλλοντα υιοθετείται καταρχήν και γενικεύεται αργότερα η χρήση του μηχανικού ρολογιού και ποιοι είναι οι χρήστες του και φορείς της νέας σχέσης με το χρόνο που χαρακτηρίζεται από την έμφαση στην χρονική πειθαρχία; Με ποιους τρόπους και πότε διαδίδονται και γενικεύονται στην Ελλάδα νεωτερικοί λόγοι και αντιλήψεις για τον χρόνο και τη χρήση του (χρονική συνέπεια, «οικονομία» χρόνου, εργάσιμος/ελεύθερος  χρόνος κ.ο.κ.); Για την επιτυχή διερεύνηση των παραπάνω ερωτημάτων ιδιαίτερα λυσιτελής κρίνεται η ένταξη της ελληνικής περίπτωσης στο ευρύτερο περιβάλλον των Βαλκανίων και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (η κληρονομιά της οποίας θεωρείται ως επί το πλείστον υπαίτια για τις συντηρητικές εκφάνσεις της ελληνικής κοινωνίας) και η συγκριτική της εξέταση τόσο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία όσο και με άλλες περιπτώσεις διάδοχών της εθνών-κρατών (Βουλγαρία, Σερβία). Η διεπιστημονική μελέτη των δημόσιων ρολογιών στις ελληνικές χώρες, η μελέτη της εξέλιξης των στάσεων και των αντιλήψεων για το χρόνο στην ελληνική κοινωνία και η μεταφορά, υποδοχή και καινοτομία στο πεδίο της τεχνολογίας των μηχανικών μέσων μέτρησης του χρόνου αποτελούν ειδικότερα πεδία της διεξαγόμενης έρευνας.