HiSGM

Στο Κέντρο Ναυτιλιακής Ιστορίας του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας μελετάμε τις απεικονίσεις πλοίων, οι οποίες διασώθηκαν ανά τους αιώνες, ως στοιχεία τεκμηρίωσης του ναυτικού πολιτισμού. Σε αυτό το έργο δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην ιστορία, την τυπολογία και την τεχνολογία των πλοίων που απεικονίζονται. Είναι ένα διετές διεπιστημονικό ερευνητικό έργο ιστορίας, αρχαιολογίας, και ναυτικής τέχνης, με τίτλο «Ιστορικά χαράγματα πλοίων σε Ελληνικά μνημεία» (Historic Ship Graffiti on Greek Monuments - HiSGM) και χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, με περαιτέρω υποστήριξη από το Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο έδωσε την άδεια καταγραφής και μελέτης των ναυτικών χαραγμάτων. 

Οι  Έλληνες υπήρξαν οι κύριοι ναυτικοί της ανατολικής Μεσογείου τους τελευταίους αιώνες. Ιδιαίτερα από τον δέκατο όγδοο αιώνα και μετά, οι τοπικές ναυτικές κοινότητες του Ιονίου και του Αιγαίου ανέπτυξαν μια αξιοθαύμαστη ναυτιλιακή δραστηριότητα, ναυπηγική τεχνογνωσία και παραγωγή στα νησιά και τους παράκτιους οικισμούς όπου ναυπηγήθηκαν χιλιάδες μικρά και μεγάλα πλοία. Η σημασία της ναυτιλίας και η έκταση του ναυτικού πολιτισμού αποτυπώνεται από τους ίδιους τους ναυτικούς και όχι μόνο, στα γκράφιτι ή χαράγματα πλοίων που συναντάμε διάσπαρτα σε όλη την ελληνική επικράτεια. 

Μέσω του έργου αυτού επιδιώκουμε να εντοπίσουμε, να καταγράψουμε, να μελετήσουμε, ακόμη και να αποκαταστήσουμε ψηφιακά ιστορικά χαράγματα πλοίων που βρίσκονται σε μεταβυζαντινά και νεότερα μνημεία στην Ελλάδα. Η έρευνα εστιάζει στα χαράγματα πλοίων ως ιστορικά τεκμήρια ναυτικής ζωής και τεχνολογίας, ενώ παράλληλα αναδεικνύει τα ίδια τα μνημεία που τα φιλοξενούν ως εξέχοντα σημεία ναυτικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Τελικό αποτέλεσμα αυτής της έρευνας είναι η δημιουργία μίας ανοιχτής βάσης δεδομένων με ναυτικά χαράγματα και η δημοσιοποίηση τους στο ευρύ κοινό. Οι περιοχές που επιλέχτηκαν, Μεγαρίδα, Αίγινα, Κρήτη, Χίος, Πάτμος και Άνδρος, διαθέτουν μια πλούσια ιστορία ναυτικής δραστηριότητας που μπορεί να συμβάλει στην επεξήγηση της ύπαρξης μεγάλου αριθμού ναυτικών χαραγμάτων στα μνημεία τους. Ελπίζουμε ότι η αναγνώριση και η δημοσίευση ιστορικών χαραγμάτων πλοίων θα οδηγήσει τελικά στη διάσωση και τη διαφύλαξη τους.